De rechter-commissaris (RC) is de onderzoeksrechter in strafzaken. Deze rechter houdt toezicht op het opsporingsonderzoek, beslist over dwangmiddelen en verricht onderzoekshandelingen.
Wat doet de rechter-commissaris?
De rechter-commissaris is een onafhankelijke rechter die toezicht houdt op het opsporingsonderzoek en bepaalde beslissingen neemt die een rechterlijke toets vereisen.
Taken
| Taak | Toelichting |
|---|
| Toetsen dwangmiddelen | Beslissen over voorlopige hechtenis |
| Toezicht opsporing | Controleren van opsporingsmethoden |
| Onderzoekshandelingen | Horen van getuigen, doorzoekingen |
| Machtigingen | Toestemming voor bijzondere bevoegdheden |
Voorlopige hechtenis
De belangrijkste taak is beslissen over de bewaring van verdachten.
Procedure
- Verdachte wordt voorgeleid
- Officier vordert bewaring
- Advocaat voert verweer
- RC beslist: bewaring of vrijlating
Horen van getuigen
De RC kan op verzoek van de verdediging of het OM getuigen horen.
Waarom bij de RC?
- Getuige is later mogelijk niet beschikbaar
- Waarheidsvinding vereist snelheid
- Verdediging wil getuige ondervragen
- Bedreigde of anonieme getuige
Mini-instructie
De verdediging kan een mini-instructie vragen: een onderzoek door de RC voordat de zaak op zitting komt.
Mogelijkheden
- Getuigenverhoor
- Deskundigenonderzoek
- Plaatsopneming
- Confrontatie
Machtigingen en toetsing
De RC geeft machtigingen voor bepaalde ingrijpende opsporingsbevoegdheden.
Voorbeelden
- Doorzoeking woning
- Telefoontap
- DNA-onderzoek
- Inzet bijzondere opsporingsmethoden
Positie RC
De RC is onafhankelijk van het OM en de zittingsrechter.
Kenmerken
- Onderdeel van de rechtbank
- Geen partij in het geding
- Toetst rechtmatigheid
- Beschermt rechten verdachte
Verschil met zittingsrechter
| Aspect | Rechter-commissaris | Zittingsrechter |
|---|
| Fase | Opsporingsfase | Berechtingsfase |
| Taak | Toezicht, onderzoek | Berechting, vonnis |
| Openbaarheid | Besloten | Openbaar |
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.
## Veelgestelde vragen
**Wanneer kan de rechter-commissaris beslissen over voorlopige hechtenis?**
De rechter-commissaris (RC) beslist over voorlopige hechtenis tijdens een voorgeleiding, meestal binnen drie dagen na de arrestatie van een verdachte. De officier van justitie moet dan een vordering tot bewaring indienen. De RC beoordeelt of er ernstige bezwaren tegen de verdachte zijn, een grond voor vrijheidsbeneming (zoals vluchtgevaar) en of het onderzoek door de bewaring wordt gediend. De verdachte en diens advocaat kunnen hiertegen verweer voeren voordat de RC een beslissing neemt.
**Kan ik als verdachte een getuige laten horen door de rechter-commissaris?**
Ja, als verdachte kun je via je advocaat verzoeken om een getuige te laten horen door de rechter-commissaris (RC). Dit is vooral nuttig als de getuige later mogelijk niet beschikbaar is, bijvoorbeeld door ziekte of vertrek naar het buitenland. De RC kan het verhoor afnemen en vastleggen in een proces-verbaal, dat later als bewijs kan dienen. Dit verzoek kan ook worden gedaan tijdens een mini-instructie, een vooronderzoek door de RC.
**Wat is het verschil tussen een rechter-commissaris en een gewone rechter?**
De rechter-commissaris (RC) houdt zich bezig met het toezicht op het opsporingsonderzoek en neemt beslissingen over dwangmiddelen, zoals voorlopige hechtenis. De gewone (zittings)rechter behandelt de zaak tijdens de openbare rechtszitting en doet uitspraak. De RC werkt in beslotenheid en richt zich op de waarheidsvinding en rechtmatigheid van het onderzoek, terwijl de zittingsrechter zich buigt over de schuldvraag en strafoplegging.
**Welke machtigingen kan de rechter-commissaris verlenen?**
De rechter-commissaris (RC) kan machtigingen verlenen voor ingrijpende opsporingsbevoegdheden, zoals het doorzoeken van een woning, het afluisteren van telefoongesprekken (telefoontap), het afnemen van DNA-materiaal of het inzetten van bijzondere opsporingsmethoden (bijvoorbeeld undercoverwerk). Deze machtigingen zijn alleen geldig als er voldoende verdenking is en de inbreuk op de privacy in verhouding staat tot het belang van het onderzoek.
**Wat is een mini-instructie en wanneer kan ik die aanvragen?**
Een mini-instructie is een onderzoek door de rechter-commissaris (RC) voordat de zaak op zitting komt. Als verdachte kun je via je advocaat een mini-instructie aanvragen om bijvoorbeeld getuigen te horen, een deskundigenonderzoek te laten doen of een plaatsopneming te laten verrichten. Dit is vooral nuttig als je denkt dat bewijs verloren kan gaan of als je bepaalde feiten wilt laten vaststellen voordat de zaak voorkomt.
**Hoe verloopt de procedure bij de rechter-commissaris voor voorlopige hechtenis?**
De procedure begint met de voorgeleiding van de verdachte bij de rechter-commissaris (RC), meestal binnen drie dagen na arrestatie. De officier van justitie vordert dan bewaring, waarna de advocaat van de verdachte verweer kan voeren. De RC beoordeelt of er ernstige bezwaren zijn, of er een grond voor vrijheidsbeneming is (zoals vluchtgevaar) en of het onderzoek de bewaring vereist. Daarna beslist de RC of de verdachte in bewaring blijft of wordt vrijgelaten.
**Kan de rechter-commissaris een telefoontap goedkeuren zonder dat ik het weet?**
Ja, de rechter-commissaris (RC) kan een telefoontap goedkeuren zonder dat je dit direct weet. Dit gebeurt op verzoek van de officier van justitie als er ernstige verdenkingen zijn en de tap noodzakelijk is voor het onderzoek. Pas na afloop van het onderzoek of tijdens de rechtszaak wordt de tap openbaar gemaakt. Als verdachte kun je later bezwaar maken tegen de rechtmatigheid van de tap, bijvoorbeeld als deze onterecht is ingezet.
### TL;DR
De rechter-commissaris (RC) is een onafhankelijke rechter die toezicht houdt op het strafrechtelijk onderzoek, beslissingen neemt over dwangmiddelen zoals voorlopige hechtenis en onderzoekshandelingen verricht. De RC werkt in beslotenheid en verschilt van de zittingsrechter, die de zaak tijdens een openbare zitting behandelt en vonnis wijst.
### Key Takeaways
- De rechter-commissaris houdt toezicht op het opsporingsonderzoek en beslist over dwangmiddelen zoals voorlopige hechtenis.
- De RC kan getuigen horen, machtigingen verlenen voor ingrijpende opsporingsbevoegdheden en mini-instructies uitvoeren.
- De RC werkt in beslotenheid, terwijl de zittingsrechter de zaak in het openbaar behandelt en vonnis wijst.
- Als verdachte kun je via je advocaat verzoeken om onderzoekshandelingen door de RC, zoals het horen van getuigen.
- De RC is onafhankelijk en toetst de rechtmatigheid van het onderzoek en de bescherming van de rechten van de verdachte.