Ne bis in idem is het verbod om iemand tweemaal te vervolgen of bestraffen voor hetzelfde feit. Dit fundamentele beginsel beschermt tegen herhaalde vervolging na vrijspraak of veroordeling.
Wat betekent ne bis in idem?
Letterlijk: "niet tweemaal voor hetzelfde". Het beginsel (artikel 68 Sr en artikel 4 Protocol 7 EVRM) houdt in dat niemand opnieuw mag worden vervolgd voor een feit waarvoor hij al onherroepelijk is berecht.
Wanneer geldt het?
Ne bis in idem geldt wanneer:
- Er een onherroepelijke beslissing is (vrijspraak, veroordeling, ontslag van rechtsvervolging)
- Het om dezelfde feiten gaat (zelfde tijd, plaats, handeling)
- Er sprake is van dezelfde verdachte
Wat is hetzelfde feit?
Bepalend is of de feiten in essentie hetzelfde zijn. Een verkeersongeval kan bijvoorbeeld niet eerst als overtreding en daarna als misdrijf worden vervolgd als het om exact dezelfde gedraging gaat.
Uitzonderingen
Ne bis in idem geldt niet bij:
- Herziening ten nadele (bij fraude in de oorspronkelijke zaak)
- Nieuwe feiten die later blijken
- Als de eerdere procedure geen echte "vervolging" was
Strafbeschikking
Na een strafbeschikking van het OM geldt ook ne bis in idem. Het feit kan niet opnieuw worden vervolgd, tenzij verzet is gedaan.
Internationaal
Binnen de EU geldt het verbod ook grensoverschrijdend (Schengen-verdrag). Wie in Duitsland is vrijgesproken, kan niet in Nederland voor hetzelfde feit worden vervolgd.
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.
## Veelgestelde vragen
**Kan ik nogmaals vervolgd worden als ik al ben vrijgesproken voor een misdrijf?**
Nee, volgens het ne bis in idem-beginsel mag je niet tweemaal vervolgd worden voor hetzelfde feit als je al onherroepelijk bent vrijgesproken. Dit geldt ook als er later nieuwe bewijzen opduiken, tenzij er sprake is van fraude tijdens de oorspronkelijke procedure of als er nieuwe feiten aan het licht komen die niet eerder bekend waren.
**Wat gebeurt er als ik een strafbeschikking heb geaccepteerd en later spijt krijg?**
Als je een strafbeschikking van het Openbaar Ministerie (OM) hebt geaccepteerd, geldt het ne bis in idem-beginsel. Dit betekent dat je niet opnieuw voor hetzelfde feit vervolgd kunt worden. Je kunt echter binnen 14 dagen verzet aantekenen tegen de strafbeschikking. Doe je dit niet, dan is de beslissing definitief.
**Geldt ne bis in idem ook als ik in het buitenland ben vrijgesproken?**
Ja, binnen de Europese Unie geldt het ne bis in idem-beginsel grensoverschrijdend. Als je in een EU-land (bijvoorbeeld Duitsland) onherroepelijk bent vrijgesproken of veroordeeld voor een feit, kun je in Nederland niet opnieuw voor hetzelfde feit worden vervolgd. Dit is geregeld in het Schengen-verdrag.
**Wat wordt bedoeld met 'hetzelfde feit' in ne bis in idem?**
Met 'hetzelfde feit' wordt bedoeld dat het gaat om dezelfde gedraging, op dezelfde tijd en plaats. Bijvoorbeeld: als je voor een verkeersongeval al bent vervolgd voor een overtreding, kun je niet later nogmaals vervolgd worden voor hetzelfde ongeval als misdrijf. Het moet in essentie om dezelfde handeling gaan.
**Zijn er uitzonderingen op het ne bis in idem-beginsel?**
Ja, er zijn enkele uitzonderingen. Het beginsel geldt niet als er sprake is van herziening ten nadele (bijvoorbeeld bij fraude in de oorspronkelijke zaak), als er nieuwe feiten aan het licht komen die niet eerder bekend waren, of als de eerdere procedure geen echte 'vervolging' was, zoals een seponering door het OM.
**Wat kan ik doen als ik toch opnieuw word vervolgd voor hetzelfde feit?**
Als je opnieuw wordt vervolgd voor een feit waarvoor je al onherroepelijk bent berecht, kun je een beroep doen op het ne bis in idem-beginsel. Raadpleeg direct een advocaat om dit verweer te voeren bij de rechter. De rechter zal dan beoordelen of er sprake is van hetzelfde feit en of het beginsel van toepassing is.
**Hoe weet ik of een beslissing onherroepelijk is?**
Een beslissing is onherroepelijk als er geen mogelijkheid meer is om in hoger beroep of cassatie te gaan. Dit betekent dat alle rechtsmiddelen zijn uitgeput of dat de termijn voor het instellen van beroep is verstreken. Een advocaat kan je helpen bepalen of een beslissing definitief is.
### TL;DR
Ne bis in idem betekent dat je niet tweemaal vervolgd of bestraft mag worden voor hetzelfde feit. Dit beginsel geldt na een onherroepelijke vrijspraak, veroordeling of strafbeschikking, zowel nationaal als binnen de EU. Er zijn uitzonderingen, zoals bij nieuwe feiten of fraude in de oorspronkelijke zaak.
### Key Takeaways
- Ne bis in idem beschermt tegen herhaalde vervolging voor hetzelfde feit na een onherroepelijke beslissing.
- Het beginsel geldt ook na een strafbeschikking, tenzij je verzet aantekent.
- Binnen de EU is het verbod grensoverschrijdend van toepassing (Schengen-verdrag).
- Uitzonderingen zijn onder andere nieuwe feiten, fraude in de oorspronkelijke zaak of als er geen sprake was van een echte vervolging.
- Raadpleeg een advocaat als je denkt dat je ten onrechte opnieuw wordt vervolgd.