Toerekenbaarheid overheidsdaad in Tilburg
In Tilburg speelt toerekenbaarheid overheidsdaad een sleutelrol bij claims tegen de lokale overheid, zoals de Gemeente Tilburg. Het gaat om de vraag of een onrechtmatige actie van een ambtenaar of overheidsorgaan aan de gemeente of Staat kan worden toegerekend. Dit bepaalt of inwoners van Tilburg schadevergoeding kunnen eisen voor onrechtmatige overheidsdaad.
Wettelijke basis
De regels voor toerekenbaarheid overheidsdaad staan in het aansprakelijkheidsrecht, vooral artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek (BW), dat onrechtmatige daden omschrijft. Wie onrechtmatig handelt, moet de schade vergoeden. Voor overheidsorganen zoals de Gemeente Tilburg geldt artikel 6:163 BW voor interne toerekening, maar jurisprudentie van de Hoge Raad is doorslaggevend. Relevante uitspraken zijn:
- Katwijk-arrest (HR 27 november 1992, NJ 1993/293): Een ambtenaarshandeling is toerekenbaar als deze valt binnen de 'kring van taak en bevoegdheid'.
- Bleker-arrest (HR 26 juni 2009, NJ 2010/157): Schijn van bevoegdheid kan ook leiden tot toerekening.
In bestuurszaken verwijst artikel 3:4 Awb naar kwalificatie als overheidsdaad, maar schadeclaims lopen via het BW bij de Rechtbank Zeeland-West-Brabant in Breda.
Voorwaarden voor toerekenbaarheid
Drie voorwaarden moeten tegelijk kloppen voor toerekenbaarheid overheidsdaad in Tilburg:
- Taakgerelateerd: De ambtenaar oefent zijn publieke functie uit, inclusief nauw verwante handelingen.
- Organisatorische koppeling: Er is een hiërarchische of functionele band met de Gemeente Tilburg; zzp'ers zonder gezag tellen niet.
- Geen privé-actie: De handeling staat los van privébelangen.
De Hoge Raad interpreteert ruim: zelfs buiten bevoegdheid kan toerekening gelden binnen de 'sfeer van de dienst'.
Uitzonderingen op toerekenbaarheid
Niet alle ambtenaarsfouten maken de Gemeente Tilburg aansprakelijk. Uitzonderingen omvatten:
- Reeds privéhandelingen: Zoals een ambtenaar die op werk een privéboete krijgt.
- Opsporingsspecifiek: Art. 6:175 BW beperkt bij goede trouw in politieacties.
- Externe deviantie: Geweld uit privéfrustratie buiten taakomschrijving.
Vergelijking toerekenbaar versus niet-toerekenbaar
| Situatie | Toerekenbaar? | Reden |
|---|---|---|
| Ambtenaar Gemeente Tilburg weigert ten onrechte bouwvergunning | Ja | Binnen publieke taak |
| Politieagent in Tilburg gebruikt excessief geweld bij aanhouding | Ja | Sfeer van dienst |
| Tilburgse ambtenaar botst met privéhoofd op werkroute | Nee | Pure privé |
| Ambtenaar lekt data voor eigen gewin | Nee | Volledige afwijking |
Praktische voorbeelden in Tilburg
Een Tilburgse inwoner vraagt een omgevingsvergunning aan bij de Gemeente Tilburg. De ambtenaar verliest papieren en wijst af wegens 'incompleet'. Door de vertraging ontstaat schade: toerekenbaar, want taakgebonden. Claim via art. 6:162 BW tegen de gemeente.
Of: tijdens een controle in Tilburg beschadigt een agent onnodig spullen. Toerekenbaar, tenzij privé-motief. Dien claim in bij politie of Staat bij de Rechtbank Zeeland-West-Brabant.
Tegengesteld: een afvalophaler in Tilburg steelt een fiets tijdens zijn shift. Mogelijk niet-toerekenbaar bij puur eigenbelang, maar vaak wel door dienstcontext.
Rechten en plichten bij toerekenbaarheid
Burgerrechten in Tilburg:
- Schade eisen via dagvaarding bij Rechtbank Zeeland-West-Brabant of bestuursbezwaar.
- Bewijs van oorzaak en schade leveren.
- Vervaltermijn: 5 jaar (art. 3:310 BW).
Overheidsplichten:
- Interne verhaal op ambtenaar bij grove nalatigheid.
- Grondig en open onderzoek.
Lees meer in ons artikel over onrechtmatige overheidsdaad.
Veelgestelde vragen
Is een fout van een ZZP-adviseur voor Gemeente Tilburg toerekenbaar?
Nee, zonder organisatorische band. Zie HR 13 juli 2018, ECLI:NL:HR:2018:1270.
Kan Gemeente Tilburg een claim weigeren met 'geen toerekening'?
Ja, maar rechter toetst kritisch; bewijslast bij overheid.
Geldt dit voor provincies en waterschappen rond Tilburg?
Ja, uniform voor alle overheidslichamen (art. 1:1 Awb).
What als de ambtenaar het ontkent?
Toerekening baseert op feiten, niet intentie.
Tips en aanbevelingen
Voor een sterke claim bij toerekenbaarheid overheidsdaad in Tilburg:
- Documenteer grondig: datums, namen, getuigen.
- Meld schade schriftelijk bij Gemeente Tilburg (bezwaarprocedure starten).
- Zoek gratis advies bij Juridisch Loket Tilburg.