Shockschade en affectieschade zijn twee verschillende schadesoorten voor naasten van slachtoffers. Beiden bieden compensatie voor psychisch leed, maar de voorwaarden en bedragen verschillen.
Wat is shockschade?
Shockschade is een vergoeding voor psychisch letsel dat ontstaat door confrontatie met een ongeval of de directe gevolgen daarvan.
Voorwaarden shockschade
| Voorwaarde | Uitleg | Voorbeeld |
|---|
| Confrontatie | Direct geconfronteerd met ongeval/gevolgen | Getuige van het ongeval, zien van verwondingen |
| Nauwe band | Affectieve relatie met slachtoffer | Partner, ouder, kind, broer/zus |
| Geestelijk letsel | Aantoonbare psychische stoornis | PTSS, depressie (DSM-diagnose) |
| Causaal verband | Letsel door confrontatie veroorzaakt | Diagnose wijst op trauma door confrontatie |
Jurisprudentie
Het standaardarrest is het Taxibus-arrest (HR 22 februari 2002). Een moeder die zag hoe haar kind werd aangereden, leed aan PTSS en kreeg shockschade toegewezen.
Wat is affectieschade?
Affectieschade is een wettelijk vastgestelde vergoeding voor het verdriet door ernstig letsel of overlijden van een naaste. Sinds 1 januari 2019 is dit wettelijk geregeld.
Kring van gerechtigden
| Relatie | Recht op affectieschade |
|---|
| Echtgenoot/geregistreerd partner | Ja |
| Levensgezel (duurzaam samenwonend) | Ja |
| Minderjarige kinderen | Ja |
| Meerderjarige thuiswonende kinderen | Ja |
| Ouders | Ja |
| Meerderjarige uitwonende kinderen | Ja (lager bedrag) |
| Broers/zussen | Alleen via hardheidsclausule |
| Anderen met nauwe band | Via hardheidsclausule |
Bedragen affectieschade (2024)
| Situatie | Standaard | Bij misdrijf/grove schuld |
|---|
| Overlijden - partner/thuiswonend kind/ouder | €17.500 | €20.000 |
| Overlijden - uitwonend kind | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - partner/thuiswonend kind/ouder | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - uitwonend kind | €12.500 | €15.000 |
Verschil shockschade en affectieschade
Beide schadesoorten vergoeden psychisch leed, maar er zijn belangrijke verschillen.
Vergelijking
| Aspect | Shockschade | Affectieschade |
|---|
| Grondslag | Eigen letsel (geestelijk) | Verdriet om naaste |
| Vereist letsel | DSM-diagnose vereist | Niet vereist |
| Confrontatie | Vereist | Niet vereist |
| Bedrag | Naar werkelijke schade | Wettelijk gefixeerd |
| Cumulatie | Kan naast affectieschade | Kan naast shockschade |
Cumulatie shockschade en affectieschade
Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend. Iemand die getuige was van een dodelijk ongeval met een naaste kan zowel shockschade (voor het eigen psychisch letsel door de confrontatie) als affectieschade (voor het verdriet om het verlies) claimen.
Ernstig blijvend letsel
Voor affectieschade bij leven is "ernstig blijvend letsel" vereist. Dit is niet scherp gedefinieerd.
Indicaties ernstig blijvend letsel
- Minimaal 70% blijvende functionele invaliditeit
- Langdurige coma of vegetatieve staat
- Volledige dwarslaesie
- Ernstig hersenletsel met blijvende beperkingen
- Meerdere amputaties
- Volledige blindheid
Procedure
De procedure voor het claimen van shockschade en affectieschade verschilt.
Shockschade
- Vaststelling psychisch letsel door psychiater
- Onderbouwing van de confrontatie
- Bewijzen van causaal verband
- Schadebegroting (werkelijke schade)
Affectieschade
- Aantonen van de relatie met het slachtoffer
- Vaststellen dat sprake is van overlijden of ernstig blijvend letsel
- Aanspraak maken op het wettelijke bedrag
Tips
- Laat psychisch letsel diagnosticeren door een psychiater
- Documenteer de confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Claim zowel shockschade als affectieschade indien beide van toepassing
- Let op dat affectieschade ook bij ernstig blijvend letsel (niet alleen overlijden) kan worden geclaimd
- Schakel juridische hulp in voor complexe zaken
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.
## Veelgestelde vragen
**Kan ik zowel shockschade als affectieschade claimen na het overlijden van mijn partner?**
Ja, dat is mogelijk. Als je direct getuige was van het ongeval of de gevolgen (bijv. het zien van het overleden lichaam) én je lijdt aan een erkende psychische stoornis zoals PTSS, kun je shockschade claimen. Daarnaast heb je recht op affectieschade vanwege het verlies van je partner. Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend, mits aan de voorwaarden wordt voldaan. Laat je psychisch letsel altijd vaststellen door een psychiater.
**Hoe bewijs ik dat ik recht heb op shockschade?**
Je moet vier zaken aantonen: 1) Je was direct geconfronteerd met het ongeval of de gevolgen (bijv. foto’s, getuigenverklaringen). 2) Je hebt een nauwe band met het slachtoffer (bijv. huwelijksakte, samenlevingscontract). 3) Je lijdt aan een DSM-gediagnosticeerde psychische stoornis (bijv. PTSS, depressie). 4) Er is een causaal verband tussen de confrontatie en je letsel (rapport psychiater). Verzamel zoveel mogelijk bewijs en schakel een jurist in.
**Hoeveel affectieschade krijg ik als mijn kind ernstig gewond raakt?**
Als je kind ernstig blijvend letsel heeft (bijv. dwarslaesie of hersenletsel), heb je als ouder recht op €15.000 affectieschade. Bij opzet of grove schuld van de veroorzaker kan dit oplopen tot €17.500. Voor uitwonende meerderjarige kinderen geldt een lager bedrag (€12.500 of €15.000). De vergoeding is wettelijk vastgesteld en hoef je niet te onderbouwen met bewijs van verdriet.
**Kan mijn broer of zus ook affectieschade krijgen na mijn ongeval?**
Alleen onder bijzondere omstandigheden. Broers en zussen vallen niet standaard onder de kring van gerechtigden, maar kunnen via de hardheidsclausule toch aanspraak maken op een lagere vergoeding. Dit geldt alleen als er sprake is van een uitzonderlijk hechte band (bijv. langdurige mantelzorg of samenwonen). De rechter beoordeelt dit per geval. Voor ouders, partners en kinderen geldt wel automatisch recht op affectieschade.
**Wat als ik geen DSM-diagnose heb, maar wel psychische klachten na het ongeval?**
Voor shockschade is een DSM-diagnose (bijv. PTSS) vereist. Zonder officiële diagnose kom je niet in aanmerking. Wel kun je affectieschade claimen als je naaste is overleden of ernstig blijvend letsel heeft, omdat daarvoor geen psychisch letsel hoeft te worden aangetoond. Overweeg om alsnog een psychiater te raadplegen, vooral als je klachten langdurig aanhouden. Therapie kan ook helpen bij herstel.
**Moet ik een advocaat inschakelen voor een shockschadeclaim?**
Het is sterk aan te raden, vooral bij complexe zaken. Een advocaat kan helpen met het verzamelen van bewijs, het opstellen van een sterke claim en onderhandelen met de verzekeraar. Verzekeraars betwisten shockschadeclaims vaak, omdat psychisch letsel moeilijker te bewijzen is dan fysiek letsel. Een jurist vergroot je kans op een succesvolle claim en een hogere vergoeding.
**Hoe lang duurt het voordat ik affectieschade uitbetaald krijg?**
De duur hangt af van de medewerking van de tegenpartij. Als de aansprakelijkheid erkend wordt, kan de uitbetaling binnen enkele maanden plaatsvinden. Bij betwisting kan het jaren duren, vooral als de zaak voor de rechter komt. Verzamel tijdig alle benodigde documenten (bijv. overlijdensakte, medische rapporten) om vertraging te voorkomen. Een advocaat kan het proces versnellen.
### TL;DR
Shockschade vergoedt psychisch letsel door directe confrontatie met een ongeval (bijv. PTSS), terwijl affectieschade een vaste vergoeding biedt voor verdriet om overlijden of ernstig letsel van een naaste. Beide kunnen tegelijk worden geclaimd, maar shockschade vereist een DSM-diagnose en bewijs van confrontatie, terwijl affectieschade automatisch geldt voor partners, ouders en kinderen.
### Key Takeaways
- Shockschade vereist directe confrontatie met het ongeval, een DSM-diagnose en een nauwe band met het slachtoffer.
- Affectieschade is een wettelijk vastgesteld bedrag (€12.500–€20.000) voor naasten bij overlijden of ernstig blijvend letsel, zonder bewijs van psychisch letsel.
- Beide schadesoorten kunnen naast elkaar worden geclaimd als aan de voorwaarden wordt voldaan.
- Broers, zussen en anderen hebben alleen recht op affectieschade via de hardheidsclausule (uitzonderlijke gevallen).
- Schakel juridische hulp in voor shockschadeclaims, omdat deze vaak betwist worden door verzekeraars.