Onrechtmatige overheidsdaad

Als de overheid onrechtmatig handelt en je daardoor schade lijdt, kun je schadevergoeding eisen. Dit heet de onrechtmatige overheidsdaad.

Wat is onrechtmatige overheidsdaad?

Een onrechtmatige overheidsdaad is een handeling van de overheid die:

• In strijd is met een wettelijke plicht
• Inbreuk maakt op een recht
• In strijd is met de maatschappelijke zorgvuldigheid

Voorbeelden

Situatie	Voorbeeld
Onrechtmatig besluit	Vergunning ten onrechte geweigerd
Feitelijk handelen	Schade door wegwerkzaamheden
Nalaten	Niet handhaven terwijl dit had gemoeten
Onjuiste informatie	Verkeerd advies door ambtenaar

Vereisten voor schadevergoeding

Voor schadevergoeding moet je aantonen:

1. Onrechtmatige daad van de overheid
2. Toerekenbaarheid (schuld of risico)
3. Schade
4. Causaal verband (de daad veroorzaakte de schade)
5. Relativiteit (de geschonden norm beschermt jouw belang)

Procedure

Schadevergoeding wegens onrechtmatige overheidsdaad kun je vorderen via:

• De bestuursrechter (bij vernietiging van een besluit)
• De civiele rechter (overige gevallen)

Veelgestelde vragen

## Veelgestelde vragen **Wanneer is een overheidsdaad onrechtmatig?** Een overheidsdaad is onrechtmatig als deze in strijd is met een wettelijke plicht, een recht schendt of niet voldoet aan de maatschappelijke zorgvuldigheid. Denk aan een ten onrechte geweigerde vergunning, schade door wegwerkzaamheden zonder waarschuwing, of het nalaten van handhaving waar dat wel had gemoeten. De rechter beoordeelt of de overheid binnen haar bevoegdheden is gebleven en of haar handelen redelijk was. **Kan ik schadevergoeding eisen als de overheid een fout maakt?** Ja, maar je moet wel aantonen dat de overheid onrechtmatig heeft gehandeld, dat dit haar toerekenbaar is (bijvoorbeeld door schuld of risico), dat je daadwerkelijk schade hebt geleden en dat er een causaal verband is tussen de daad en de schade. Daarnaast moet de geschonden norm jouw belang beschermen (relativiteit). Een voorbeeld is een verkeerd advies van een ambtenaar dat tot financiële schade leidt. **Moet ik eerst naar de bestuursrechter of kan ik direct naar de civiele rechter?** Dat hangt af van de situatie. Als het gaat om schade door een onrechtmatig besluit (bijvoorbeeld een geweigerde vergunning), moet je eerst het besluit laten vernietigen door de bestuursrechter. Pas daarna kun je schadevergoeding vorderen. Bij feitelijk handelen (zoals schade door wegwerkzaamheden) of nalaten kun je direct naar de civiele rechter stappen. Raadpleeg een jurist om de juiste route te bepalen. **Hoe bewijs ik dat de overheid aansprakelijk is voor mijn schade?** Je moet bewijzen dat de overheid onrechtmatig heeft gehandeld, dat er schade is en dat die schade het directe gevolg is van de overheidsdaad. Verzamel alle relevante documenten, zoals correspondentie, besluiten, foto’s of getuigenverklaringen. Een jurist kan helpen bij het opbouwen van een sterke zaak. Bijvoorbeeld: als je schade hebt door wegwerkzaamheden, toon dan aan dat er geen waarschuwingen waren of dat de werkzaamheden onzorgvuldig zijn uitgevoerd. **Wat voor schade kan ik vergoed krijgen?** Je hebt recht op vergoeding van materiële schade, zoals gederfde inkomsten, herstelkosten of medische kosten. In sommige gevallen kun je ook immateriële schade (smartengeld) claimen, bijvoorbeeld bij ernstige psychische of emotionele schade. De hoogte van de vergoeding hangt af van de omstandigheden. Een rechter bepaalt uiteindelijk welk bedrag redelijk is. **Wat als de overheid mijn schadeclaim afwijst?** Als de overheid je claim afwijst, kun je naar de rechter stappen. Afhankelijk van de situatie kies je voor de bestuursrechter (bij besluiten) of de civiele rechter (bij feitelijk handelen of nalaten). Je hebt vijf jaar de tijd om een claim in te dienen, gerekend vanaf het moment dat je wist of had kunnen weten dat je schade had en wie daarvoor aansprakelijk was. Een advocaat kan je helpen bij het indienen van een rechtszaak. **Hoe lang duurt een procedure voor schadevergoeding?** De duur van een procedure hangt af van de complexiteit van de zaak en de rechterlijke instantie. Een eenvoudige zaak bij de civiele rechter kan enkele maanden duren, terwijl een complexe zaak of een zaak bij de bestuursrechter (met eventuele bezwaar- en beroepsprocedures) een jaar of langer kan duren. Het is verstandig om hier rekening mee te houden en tijdig juridisch advies in te winnen. ### TL;DR Een onrechtmatige overheidsdaad ontstaat als de overheid handelt in strijd met wettelijke plichten, rechten schendt of onzorgvuldig is. Je kunt schadevergoeding eisen als je aantoont dat de overheid onrechtmatig heeft gehandeld, dat er schade is en dat deze schade het directe gevolg is van de overheidsdaad. Afhankelijk van de situatie kun je naar de bestuursrechter of civiele rechter stappen. ### Key Takeaways - Een onrechtmatige overheidsdaad kan ontstaan door een onrechtmatig besluit, feitelijk handelen, nalaten of onjuiste informatie. - Voor schadevergoeding moet je aantonen dat de overheid onrechtmatig heeft gehandeld, dat er schade is en dat er een causaal verband is tussen de daad en de schade. - Je kunt schadevergoeding vorderen via de bestuursrechter (bij vernietiging van een besluit) of de civiele rechter (overige gevallen). - De verjaringstermijn voor het indienen van een schadeclaim is vijf jaar na bekendwording van de schade en de aansprakelijke partij. - Je hebt recht op vergoeding van materiële schade en in sommige gevallen immateriële schade (smartengeld).