Als een man het vaderschap niet vrijwillig erkent, kan het vaderschap gerechtelijk worden vastgesteld. De rechter bepaalt dan dat de man de juridische vader is van het kind.
Wanneer gerechtelijke vaststelling?
Gerechtelijke vaststelling is nodig als:
- De biologische vader weigert het kind te erkennen
- De biologische vader is overleden voordat hij kon erkennen
- De biologische vader is onbekend en er moet verwekkerschap worden vastgesteld
Wie kan het verzoeken?
| Verzoeker | Toelichting |
|---|
| De moeder | Tijdens leven van de vermoedelijke vader |
| Het kind | Ook na overlijden van de vader |
| De biologische vader zelf | Als moeder/kind niet meewerken aan erkenning |
Bewijs: DNA-onderzoek
Het bewijs wordt geleverd door DNA-onderzoek. De rechter kan een DNA-test bevelen. Als de vermoedelijke vader weigert, kan de rechter daar conclusies aan verbinden.
Procedure
- Verzoekschrift indienen via advocaat
- Rechter beveelt zo nodig DNA-onderzoek
- Rechter stelt vaderschap vast bij bewijs
- Vaderschap werkt terug tot geboorte
Gevolgen
- Man wordt juridisch vader met terugwerkende kracht
- Onderhoudsplicht ontstaat (ook met terugwerkende kracht)
- Kind wordt erfgenaam
- Vader krijgt niet automatisch gezag (moet apart worden geregeld)
Termijnen
Er geldt geen verjaringstermijn voor gerechtelijke vaststelling. Ook volwassen kinderen kunnen vaderschap laten vaststellen, zelfs als de vader is overleden.
Kan de man worden gedwongen tot DNA-onderzoek?
De rechter kan een DNA-onderzoek bevelen. Als de man weigert, kan de rechter dit in zijn nadeel uitleggen en het vaderschap vaststellen op basis van andere aanwijzingen.
Krijgt de vader dan ook gezag?
Nee, gerechtelijke vaststelling geeft alleen juridisch vaderschap. Voor gezag moet apart een verzoek worden ingediend. De vader kan wel omgang vragen.
Kan ook vaderschap worden vastgesteld van een overleden man?
Ja, het kind kan vaderschap laten vaststellen ook als de vader is overleden. DNA-onderzoek kan worden gedaan bij familieleden of soms via bewaard materiaal.
## Veelgestelde vragen
**Hoe start ik een gerechtelijke vaststelling van vaderschap?**
U begint met het indienen van een verzoekschrift via een advocaat bij de rechtbank. De advocaat helpt bij het verzamelen van bewijs, zoals getuigenverklaringen of medische gegevens die wijzen op een biologische band. De rechter kan vervolgens een DNA-test bevelen. Zorg dat u alle relevante documenten (geboorteakte, correspondentie) verzamelt om uw zaak te ondersteunen. De procedure duurt gemiddeld enkele maanden.
**Wat kost een gerechtelijke vaststelling van vaderschap?**
De kosten bestaan uit griffierechten (ca. €100-€300), advocaatkosten (€1.500-€3.000) en eventuele DNA-testkosten (€200-€600). Als u weinig inkomen heeft, kunt u mogelijk rechtsbijstand aanvragen via de Raad voor Rechtsbijstand. De verliezende partij kan worden veroordeeld tot betaling van de proceskosten, maar dit is niet gegarandeerd. Vraag altijd vooraf een kostenraming aan uw advocaat.
**Kan ik vaderschap laten vaststellen als de vermoedelijke vader overleden is?**
Ja, dat kan. Het kind (of diens wettelijk vertegenwoordiger) kan een verzoek indienen, zelfs jaren na het overlijden. Bewijs wordt dan geleverd via DNA-onderzoek bij familieleden (bijv. broers/zussen) of via bewaard biologisch materiaal (zoals bloedmonsters). De rechter beoordeelt of het bewijs voldoende overtuigend is. Erfrechtelijke belangen spelen hierbij vaak een rol.
**Wat als de vermoedelijke vader weigert mee te werken aan een DNA-test?**
De rechter kan een DNA-test bevelen. Bij weigering mag de rechter dit als bewijs tegen de man uitleggen. De rechter kan dan op basis van andere bewijzen (bijv. getuigenissen, foto’s, berichten) het vaderschap vaststellen. Dit heet een ‘omkering van de bewijslast’. De man loopt hierdoor het risico dat het vaderschap toch wordt vastgesteld, met alle juridische gevolgen van dien.
**Welke rechten en plichten krijg ik als juridisch vader na vaststelling?**
U wordt wettelijk verantwoordelijk voor het kind, met terugwerkende kracht tot de geboorte. Dit betekent onderhoudsplicht (alimentatie), erfrecht voor het kind en het recht op omgang. U krijgt echter niet automatisch gezag; hiervoor moet u een apart verzoek indienen bij de rechtbank. Ook kunt u de achternaam van het kind laten wijzigen, maar hiervoor is toestemming van de moeder of de rechter nodig.
**Kan een volwassen kind nog vaderschap laten vaststellen?**
Ja, er geldt geen verjaringstermijn. Ook volwassen kinderen kunnen een verzoek indienen, zelfs als de vermoedelijke vader is overleden. Dit gebeurt vaak om erfrechtelijke redenen of voor medische informatie. De procedure is vergelijkbaar met die voor minderjarige kinderen, maar het kind moet zelf het verzoek indienen (eventueel met hulp van een advocaat).
**Hoe lang duurt de procedure voor gerechtelijke vaststelling?**
De duur varieert, maar gemiddeld duurt het 3 tot 12 maanden. Dit hangt af van de medewerking van partijen, de noodzaak van een DNA-test en de werklast van de rechtbank. Bij spoedeisende zaken (bijv. voor erfenissen) kan de rechter versneld beslissen. Bespreek met uw advocaat of er mogelijkheden zijn om de procedure te versnellen.
### TL;DR
Gerechtelijke vaststelling van vaderschap is mogelijk als een man weigert te erkennen of overleden is. Het kind, de moeder of de vader zelf kan dit via de rechter aanvragen, waarbij DNA-onderzoek vaak cruciaal is. Het vaderschap werkt terug tot de geboorte, maar gezag moet apart worden geregeld.
### Key Takeaways
- Gerechtelijke vaststelling is nodig als de vader niet vrijwillig erkent of overleden is.
- DNA-onderzoek is het belangrijkste bewijs, maar weigering kan in het nadeel van de man werken.
- Het kind, de moeder of de vader zelf kan het verzoek indienen, ongeacht de leeftijd van het kind.
- Vaderschap betekent onderhoudsplicht en erfrecht, maar niet automatisch gezag over het kind.
- Er geldt geen verjaringstermijn: ook volwassen kinderen kunnen nog vaderschap laten vaststellen.