Duomoederschap betekent dat een kind twee juridische moeders heeft. Dit is mogelijk wanneer twee vrouwen een relatie hebben en samen een kind krijgen via donorinseminatie.
Wanneer duomoederschap?
Duomoederschap ontstaat automatisch als:
- Twee vrouwen getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben
- Het kind is verwekt met zaad van een onbekende donor via een erkende kliniek
- De partner van de moeder stemt in met de verwekking
Juridische positie duomoeder
| Situatie | Juridisch ouderschap |
|---|
| Getrouwd + onbekende donor (kliniek) | Automatisch beide moeders juridisch ouder |
| Getrouwd + bekende donor | Adoptie door partner nodig |
| Niet getrouwd + onbekende donor | Erkenning door partner mogelijk |
| Niet getrouwd + bekende donor | Adoptie door partner nodig |
Erkenning door duomoeder
Als de vrouwen niet getrouwd zijn, kan de partner het kind erkennen. Hiervoor gelden dezelfde regels als bij erkenning door een man:
- Toestemming van de moeder nodig
- Erkenning bij gemeente of notaris
- Kan ook voor de geboorte
Bekende donor
Bij een bekende donor is de situatie complexer:
- De bekende donor kan het kind erkennen
- Dan is adoptie door de duomoeder nodig
- Afspraken met de donor zijn belangrijk
Gezag duomoeder
De duomoeder krijgt in de meeste gevallen automatisch gezag:
- Bij huwelijk: automatisch gezamenlijk gezag
- Bij erkenning sinds 2023: automatisch gezamenlijk gezag
- Bij adoptie: automatisch gezag
Wat is het verschil tussen duomoederschap en adoptie?
Bij duomoederschap (automatisch of via erkenning) is de partner van meet af aan juridisch ouder. Bij adoptie wordt de partner pas ouder na de adoptieprocedure. Adoptie is een zwaardere procedure.
Heeft het kind later recht om te weten wie de donor is?
Bij donatie via een Nederlandse kliniek (na 2004) heeft het kind vanaf 16 jaar recht op informatie over de donor. De donor kan dan door Stichting Donorgegevens worden geïnformeerd.
Wat als de relatie eindigt?
Bij scheiding gelden dezelfde regels als bij andere ouders: gezamenlijk gezag blijft in stand, er moet een ouderschapsplan komen en alimentatie kan verschuldigd zijn.
## Veelgestelde vragen
**Hoe wordt ik juridisch ouder als duomoeder als we niet getrouwd zijn?**
Als je niet getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, kun je het kind erkennen bij de gemeente of notaris. Hiervoor is toestemming van de biologische moeder nodig. Erkenning kan al voor de geboorte plaatsvinden. Sinds 2023 krijg je automatisch gezamenlijk gezag na erkenning, net als bij gehuwde stellen. Dit geldt alleen als het kind verwekt is met een onbekende donor via een erkende kliniek.
**Wat zijn de stappen als we een bekende donor gebruiken?**
Bij een bekende donor is de situatie complexer. De donor kan het kind erkennen, waardoor jij als duomoeder niet automatisch juridisch ouder wordt. Je moet dan een adoptieprocedure starten om juridisch ouder te worden. Maak duidelijke afspraken met de donor over zijn rol en rechten, bij voorkeur via een notariële overeenkomst. Dit voorkomt latere conflicten over gezag en omgang.
**Kan ik als duomoeder ook gezag krijgen over het kind?**
Ja, in de meeste gevallen krijg je automatisch gezag. Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, deel je direct na de geboorte het gezag met de biologische moeder. Bij erkenning (sinds 2023) geldt hetzelfde. Alleen bij adoptie moet je apart gezag aanvragen, maar dit wordt automatisch toegekend na de adoptieprocedure.
**Wat gebeurt er met het gezag als we uit elkaar gaan?**
Bij een scheiding blijft het gezamenlijk gezag in stand, net als bij heteroseksuele stellen. Jullie moeten een ouderschapsplan opstellen waarin afspraken staan over zorg, opvoeding en alimentatie. De rechter kan het gezag alleen wijzigen als er zwaarwegende redenen zijn, zoals verwaarlozing. Voor alimentatie gelden dezelfde regels als bij andere ouders.
**Heeft mijn kind later recht om de donor te leren kennen?**
Als het kind verwekt is via een Nederlandse kliniek na 2004, heeft het vanaf 16 jaar recht op informatie over de donor. Dit kan variëren van algemene gegevens tot contactgegevens, afhankelijk van de wensen van de donor. De Stichting Donorgegevens bemiddelt hierin. Bij een bekende donor hangt dit af van de afspraken die jullie gemaakt hebben.
**Kunnen we duomoederschap ook regelen als we in het buitenland wonen?**
De regels voor duomoederschap verschillen per land. In sommige landen wordt duomoederschap automatisch erkend als jullie getrouwd zijn, in andere landen helemaal niet. Controleer de lokale wetgeving en overweeg een notariële verklaring of adoptieprocedure. Laat je adviseren door een specialist in internationaal familierecht om problemen met erkenning te voorkomen.
**Wat kost het om duomoederschap juridisch te regelen?**
De kosten variëren. Erkenning bij de gemeente is gratis. Een notariële akte voor erkenning of afspraken met een bekende donor kost enkele honderden euro’s. Adoptieprocedures zijn duurder, met griffierechten (ca. €800-€1.000) en eventuele advocaatkosten. Bij een kliniek met onbekende donor zijn er geen extra juridische kosten voor duomoederschap.
### TL;DR
Duomoederschap betekent dat een kind twee juridische moeders heeft, wat automatisch ontstaat bij gehuwde stellen met een onbekende donor. Bij een bekende donor of ongehuwde stellen zijn erkenning of adoptie nodig. Gezag wordt meestal automatisch toegekend, en bij scheiding gelden dezelfde regels als bij andere ouders.
### Key Takeaways
- Duomoederschap ontstaat automatisch bij gehuwde stellen met een onbekende donor via een kliniek.
- Bij een bekende donor of ongehuwde stellen is erkenning of adoptie nodig om juridisch ouder te worden.
- Gezamenlijk gezag wordt in de meeste gevallen automatisch toegekend, ook bij erkenning sinds 2023.
- Kinderen verwekt via een kliniek na 2004 hebben vanaf 16 jaar recht op donorinformatie.
- Bij scheiding blijven gezamenlijk gezag en alimentatieverplichtingen in stand, net als bij heteroseksuele stellen.