CRPS (Complex Regionaal Pijnsyndroom) is een ernstige chronische pijnstoornis die kan ontstaan na letsel. De aandoening wordt vaak niet herkend en leidt tot langdurige discussies in letselschadezaken.
Wat is CRPS?
CRPS is een chronische pijnaandoening waarbij de pijn niet in verhouding staat tot het oorspronkelijke letsel. De pijn breidt zich vaak uit en gaat gepaard met andere symptomen.
Typen CRPS
| Type | Oorzaak | Kenmerken |
|---|
| CRPS type I (voorheen Sudeck) | Na letsel zonder zenuwbeschadiging | Meest voorkomend (90%) |
| CRPS type II (voorheen causalgie) | Na aantoonbare zenuwbeschadiging | Ernstiger beloop |
Symptomen
Belangrijkste symptomen
- Pijn: brandend, stekend, buitenproportioneel
- Sensorische veranderingen: overgevoeligheid voor aanraking (allodynie)
- Vasomotore veranderingen: kleur- en temperatuurverschillen
- Oedeem: zwelling van de aangedane ledemaat
- Sudomotore veranderingen: veranderd zweetpatroon
- Motorische veranderingen: krachtverlies, bewegingsbeperking
- Trofische veranderingen: veranderingen huid, haar, nagels
Diagnose
De diagnose CRPS wordt gesteld op basis van klinische criteria (Budapest-criteria).
Budapest-criteria
- Aanhoudende pijn die niet past bij de ernst van het letsel
- Minstens 3 van 4 categorieën symptomen gerapporteerd
- Minstens 2 van 4 categorieën objectief vastgesteld
- Geen andere diagnose die de symptomen verklaart
Behandeling
CRPS is moeilijk te behandelen. Een multidisciplinaire aanpak is essentieel.
Behandelopties
| Behandeling | Doel | Effectiviteit |
|---|
| Fysiotherapie/ergotherapie | Behoud functie, desensitisatie | Belangrijk onderdeel |
| Pijnmedicatie | Pijnverlichting | Vaak onvoldoende |
| Sympathicusblokkade | Onderbreken pijncyclus | Wisselend |
| Spinal cord stimulatie | Pijnmodulatie | Bij geselecteerde patiënten |
| Psychologische begeleiding | Coping, acceptatie | Essentieel onderdeel |
CRPS in letselschadezaken
CRPS leidt vaak tot complexe discussies in letselschadezaken.
Veelvoorkomende discussiepunten
Causaliteit
Is de CRPS veroorzaakt door het ongeval? Verzekeraars betwisten soms het verband, vooral als CRPS pas later wordt vastgesteld of als het oorspronkelijke letsel gering was.
Diagnose
Wordt de diagnose CRPS wel terecht gesteld? Zonder duidelijk objectieve markers is de diagnose soms omstreden.
Beperkingen
Welke beperkingen vloeien voort uit de CRPS? De subjectieve aard van pijn maakt objectieve vaststelling lastig.
Expertise
Bij CRPS-claims is deskundige expertise essentieel. Aanbevolen experts:
- Revalidatiearts met CRPS-ervaring
- Anesthesioloog/pijnspecialist
- Neuroloog
Schadevergoeding
Bij CRPS kan de schade zeer omvangrijk zijn vanwege de chronische aard.
Schadeposten
| Schadepost | Indicatie |
|---|
| Smartengeld | €30.000 - €150.000 (afhankelijk van ernst) |
| Verlies arbeidsvermogen | Vaak volledig bij ernstige CRPS |
| Medische kosten | Langdurige behandeling, hulpmiddelen |
| Huishoudelijke hulp | Vaak levenslang nodig |
| Verlies zelfwerkzaamheid | Klussen, tuinieren niet meer mogelijk |
Tips bij CRPS
- Zorg voor vroegtijdige diagnose door specialist
- Start tijdig met multidisciplinaire behandeling
- Houd een dagboek bij van klachten en beperkingen
- Laat functioneren voor het ongeval goed documenteren
- Schakel een advocaat met CRPS-ervaring in
- Accepteer geen voorstel zonder gedegen expertise
## Veelgestelde vragen
**Hoe kan ik zelf controleren of ik mogelijk CRPS heb na een letsel?**
CRPS wordt gediagnosticeerd door een arts, maar u kunt signalen herkennen: pijn die veel erger is dan verwacht, overgevoeligheid voor aanraking, zwelling, kleur- of temperatuurverschillen in het aangedane gebied, of zweten dat afwijkt van de andere kant. Raadpleeg een specialist als deze symptomen langer dan 6 weken aanhouden, vooral als ze uw dagelijks leven beïnvloeden. Een fysiotherapeut of pijnarts kan u doorverwijzen voor verdere evaluatie.
**Waarom wordt CRPS vaak niet herkend in letselschadezaken?**
CRPS is lastig te diagnosticeren omdat symptomen subjectief zijn en niet altijd zichtbaar. Verzekeraars of tegenpartijen betwijfelen soms de ernst of relatie met het letsel, vooral omdat er geen enkelvoudige test bestaat. Artsen moeten duidelijk de Budapest-criteria toepassen (pijn + minstens 3 symptomen uit 4 categorieën). Een deskundige getuige of tweede mening kan helpen om de diagnose te onderbouwen.
**Wat zijn de beste behandelopties als medicatie niet helpt?**
Als medicatie onvoldoende werkt, combineer dan fysiotherapie/ergotherapie (voor functiebehoud) met sympathicusblokkades (tijdelijke pijnverlichting) of spinale stimulatie (bij ernstige gevallen). Psychologische begeleiding (bijv. cognitieve gedragstherapie) helpt met pijnacceptatie. Bij CRPS type II kan neurochirurgie overwogen worden. Een multidisciplinair team (pijnarts, fysiotherapeut, psycholoog) is cruciaal voor een maatwerkplan.
**Kan ik letselschade claimen voor CRPS en hoe bewijs ik dit?**
Ja, CRPS kan een basis vormen voor letselschade als het direct gerelateerd is aan het letsel. Bewijs bestaat uit: medisch dossier (diagnose volgens Budapest-criteria), behandelregistratie, foto’s/video’s van symptomen (zwelling, kleurverschillen), en getuigenissen van artsen over de ernst. Een deskundige kan helpen om de causale relatie te onderbouwen. Documenter ook financiële en immateriële schade (bijv. revalidatiekosten, pijnlijden).
**Hoe lang duurt het voordat CRPS zich ontwikkelt na een letsel?**
CRPS kan zich weken tot maanden na het letsel ontwikkelen, maar symptomen beginnen vaak binnen 6 weken. Bij CRPS type I (na botbreuk of operatie) is de gemiddelde start 3-6 maanden na het trauma. Bij CRPS type II (na zenuwbeschadiging) kan het sneller gaan. Vroege signalen (pijn die niet afneemt, zwelling) zijn reden om direct een pijnspecialist te raadplegen – hoe eerder behandeld, hoe beter de kans op herstel.
**Wat zijn de meest onderkende misverstanden over CRPS?**
Drie grote misverstanden: 1) ‘Het is alleen psychisch’ – CRPS is een neurologische aandoening, niet ingebeeld. 2) ‘Het verdwijnt vanzelf’ – zonder behandeling verslechtert het bij 30-50% van patiënten. 3) ‘Alle pijn is CRPS’ – niet elke chronische pijn na letsel is CRPS; een arts moet het onderscheiden van andere aandoeningen zoals fibromyalgie of artritis. Verzekeraars of werkgevers negeren deze aandoening vaak, terwijl het ernstig invalidiserend kan zijn.
### TL;DR
CRPS is een ernstige, vaak onderschatte pijnaandoening na letsel die moeilijk te diagnosticeren is. Behandeling vereist een combinatie van fysieke, medische en psychologische zorg, en bewijs voor letselschade moet duidelijk zijn via medische criteria. Vroege erkenning en behandeling zijn cruciaal om verdere verslechtering te voorkomen.
### Key Takeaways
- CRPS wordt gediagnosticeerd via de Budapest-criteria (pijn + symptomen uit 4 categorieën) en kan na weken tot maanden ontstaan.
- Behandeling is multidisciplinair – medicatie alleen werkt vaak onvoldoende; fysiotherapie en psychologische ondersteuning zijn essentieel.
- Bij letselschadeclaims is medisch bewijs (dosser, getuigen) nodig om de relatie tussen letsel en CRPS aan te tonen.
- Misverstanden (bijv. ‘psychosomatisch’) leiden vaak tot vertraging in behandeling of schadeclaims.
- CRPS type II (met zenuwbeschadiging) heeft een ernstiger beloop dan type I, maar beide typen vereisen snelle actie.