Beleidsregels van de overheid

Beleidsregels zijn regels die aangeven hoe een bestuursorgaan zijn bevoegdheden gebruikt. Ze geven richting maar zijn geen wetten.

Wat zijn beleidsregels?

Beleidsregels zijn volgens artikel 1:3 lid 4 Awb:

Een bij besluit vastgestelde algemene regel over de afweging van belangen, de vaststelling van feiten of de uitleg van wettelijke voorschriften bij het gebruik van een bevoegdheid.

Kenmerken beleidsregels

• Geven aan hoe het bestuursorgaan zijn discretionaire bevoegdheid gebruikt
• Zijn geen algemeen verbindende voorschriften (geen wet)
• Binden in beginsel het bestuursorgaan zelf
• Burger kan er rechten aan ontlenen via het vertrouwensbeginsel

Voorbeelden beleidsregels

Onderwerp	Voorbeeld
Handhaving	Handhavingsbeleid horeca
Subsidies	Subsidiebeleid sportverenigingen
Vergunningen	Beleid standplaatsvergunningen
Uitkeringen	Beleidsregels bijzondere bijstand

Afwijken van beleidsregels

Het bestuursorgaan moet in beginsel zijn eigen beleidsregels volgen. Afwijken kan alleen:

• Bij bijzondere omstandigheden die niet zijn voorzien
• Als toepassing van de regel onevenredig zou zijn
• Dit heet de inherente afwijkingsbevoegdheid (artikel 4:84 Awb)

Beroep op beleidsregels

Als burger kun je je beroepen op beleidsregels:

• Het bestuursorgaan moet uitleggen waarom het afwijkt
• Gelijke gevallen moeten gelijk worden behandeld

Veelgestelde vragen

## Veelgestelde vragen **Wat is het verschil tussen een beleidsregel en een wet?** Een beleidsregel is geen wet, maar een interne richtlijn van een bestuursorgaan over hoe het zijn bevoegdheden uitoefent. Wetgeving is bindend voor iedereen en wordt vastgesteld door de wetgever (bijv. regering en parlement). Beleidsregels binden in principe alleen het bestuursorgaan zelf, maar burgers kunnen er wel rechten aan ontlenen via het vertrouwensbeginsel of gelijkheidsbeginsel. Een wet kan niet zomaar worden afgeweken, terwijl een bestuursorgaan onder bepaalde voorwaarden wel van zijn eigen beleidsregels mag afwijken. **Hoe weet ik of een beleidsregel op mijn situatie van toepassing is?** Controleer eerst of de beleidsregel betrekking heeft op het onderwerp waarvoor je een besluit aanvraagt (bijv. een vergunning of subsidie). Vervolgens moet je nagaan of jouw situatie voldoet aan de voorwaarden die in de beleidsregel staan. Twijfel je? Vraag dan bij het betreffende bestuursorgaan (bijv. gemeente of provincie) om opheldering. Zij kunnen bevestigen of de beleidsregel van toepassing is en hoe deze wordt toegepast in jouw geval. **Wat kan ik doen als de overheid zich niet aan haar eigen beleidsregels houdt?** Als de overheid zonder goede reden van haar eigen beleidsregels afwijkt, kun je hiertegen bezwaar maken of beroep instellen. Verwijs in je bezwaarschrift naar de beleidsregel en leg uit waarom afwijken in jouw geval niet terecht is. De overheid moet dan motiveren waarom zij afwijkt. Bijvoorbeeld: als anderen in een vergelijkbare situatie wel volgens de beleidsregel zijn behandeld, kun je een beroep doen op het gelijkheidsbeginsel. **Kunnen beleidsregels zomaar worden gewijzigd?** Ja, beleidsregels kunnen worden gewijzigd of ingetrokken door het bestuursorgaan dat ze heeft vastgesteld. Dit gebeurt meestal via een nieuw besluit, dat ook gepubliceerd moet worden (bijv. in het Gemeenteblad). Let op: wijzigingen gelden vaak alleen voor nieuwe aanvragen of besluiten. Voor lopende zaken blijft meestal het oude beleid van toepassing, tenzij anders is bepaald. Controleer altijd de actuele versie van de beleidsregel. **Hoe kan ik invloed uitoefenen op de totstandkoming van beleidsregels?** Veel bestuursorganen betrekken belanghebbenden bij het opstellen of wijzigen van beleidsregels, bijvoorbeeld via inspraakprocedures of consultaties. Houd daarom de website van de gemeente, provincie of het rijk in de gaten voor aankondigingen van nieuwe of gewijzigde beleidsregels. Je kunt ook zelf het initiatief nemen door contact op te nemen met de verantwoordelijke ambtenaren of bestuurders en je standpunt te delen. Soms is er ook een formele inspraakmogelijkheid. **Wat gebeurt er als er geen beleidsregels zijn voor mijn aanvraag?** Als er geen beleidsregels zijn, beslist het bestuursorgaan op basis van de wet en de feiten van jouw geval. Dit betekent niet dat je aanvraag automatisch wordt afgewezen. Het orgaan moet dan zelf een afweging maken en motiveren waarom het een bepaalde beslissing neemt. Je kunt in je aanvraag of bezwaar wel verwijzen naar hoe vergelijkbare gevallen eerder zijn behandeld, om zo consistentie te bevorderen. **Zijn beleidsregels ook bindend voor andere bestuursorganen?** Nee, beleidsregels zijn in principe alleen bindend voor het bestuursorgaan dat ze heeft vastgesteld. Een andere gemeente of provincie hoeft zich dus niet aan elkaars beleidsregels te houden. Wel kunnen bestuursorganen ervoor kiezen om elkaars beleid over te nemen, bijvoorbeeld als er sprake is van landelijke afspraken of samenwerking. Voor burgers betekent dit dat je altijd moet controleren welke beleidsregels gelden bij het orgaan waar je mee te maken hebt. ### TL;DR Beleidsregels zijn interne richtlijnen van bestuursorganen over hoe zij hun bevoegdheden gebruiken, maar zijn geen wetten. Ze binden vooral het bestuursorgaan zelf, maar burgers kunnen er wel rechten aan ontlenen. De overheid mag alleen in uitzonderlijke gevallen van haar eigen beleid afwijken. Als burger kun je bezwaar maken als de overheid zich niet aan haar beleidsregels houdt. ### Key Takeaways - Beleidsregels geven aan hoe een bestuursorgaan zijn discretionaire bevoegdheid gebruikt, maar zijn geen wetten. - De overheid moet zich in principe aan haar eigen beleidsregels houden, tenzij er bijzondere omstandigheden zijn. - Burgers kunnen zich beroepen op beleidsregels via het vertrouwensbeginsel of gelijkheidsbeginsel. - Beleidsregels kunnen worden gewijzigd, maar wijzigingen gelden vaak alleen voor nieuwe aanvragen. - Tegen een besluit gebaseerd op een beleidsregel kun je bezwaar maken, maar niet tegen de beleidsregel zelf.