De overheid heeft een beginselplicht tot handhaving: ze moet in principe optreden tegen overtredingen. Alleen in bijzondere gevallen mag ze afzien van handhaving.
Wat is de beginselplicht?
De beginselplicht tot handhaving betekent dat het [bestuursorgaan](https://rechtshulptilburg.nl/encyclopedie/bestuursorgaan-identificeren):
- In principe moet optreden tegen overtredingen
- Niet zomaar mag gedogen
- Het algemeen belang moet beschermen
Wanneer mag niet worden gehandhaafd?
Er zijn twee uitzonderingen op de beginselplicht:
- Concreet zicht op legalisatie: de overtreding wordt binnenkort gelegaliseerd
- Bijzondere omstandigheden: handhaving zou onevenredig zijn
Concreet zicht op legalisatie
Hiervan is sprake als:
- [Een vergunningaanvraag](https://rechtshulptilburg.nl/encyclopedie/procedure-voornemen-intrekking) is ingediend
- De vergunning naar verwachting wordt verleend
- Er geen beletselen zijn voor vergunningverlening
Handhavingsverzoek
Als burger kun je de overheid vragen om te handhaven:
- Dien een schriftelijk handhavingsverzoek in
- De overheid moet hierop beslissen
- Tegen afwijzing kun je bezwaar maken
Veelgestelde vragen
Moet de gemeente altijd handhaven als ik daarom vraag?
De gemeente moet je verzoek serieus beoordelen, maar hoeft niet altijd te handhaven als er goede redenen zijn om dat niet te doen.
Wat is gedogen?
Gedogen is bewust niet optreden tegen een overtreding. Dit mag alleen in uitzonderlijke situaties.
Kan ik de gemeente dwingen om te handhaven?
Je kunt bezwaar en beroep instellen tegen de weigering om te handhaven. De rechter kan de gemeente opdragen te handhaven.
## Veelgestelde vragen
**Wat kan ik doen als de gemeente weigert te handhaven?**
Als de gemeente weigert te handhaven, kun je bezwaar maken tegen deze beslissing. Dit doe je schriftelijk binnen zes weken na de afwijzing. Leg uit waarom je vindt dat handhaving noodzakelijk is. Wordt je bezwaar afgewezen, dan kun je in beroep bij de rechtbank. Een advocaat of juridisch adviseur kan je helpen bij het opstellen van een sterk bezwaar of beroepschrift.
**Hoe lang duurt het voordat de gemeente beslist op mijn handhavingsverzoek?**
De gemeente heeft in principe acht weken de tijd om te beslissen op je handhavingsverzoek. In complexe gevallen kan deze termijn met nog eens zes weken worden verlengd. Als de gemeente niet tijdig beslist, kun je een dwangsom eisen of een beroep op de bestuursrechtelijke termijnoverschrijding doen. Controleer altijd de specifieke regels van jouw gemeente.
**Wat zijn voorbeelden van bijzondere omstandigheden waarin de gemeente niet hoeft te handhaven?**
Bijzondere omstandigheden zijn situaties waarin handhaving onevenredig zou zijn. Voorbeelden zijn: een tijdelijke overtreding die snel wordt opgelost, een overtreding die geen direct gevaar oplevert, of als handhaving onredelijke schade zou veroorzaken (bijv. sloop van een woning zonder alternatief). De gemeente moet deze afweging altijd goed motiveren.
**Kan ik schadevergoeding eisen als de gemeente niet handelt tegen een overtreding?**
In sommige gevallen kun je schadevergoeding eisen als de gemeente nalatig is in haar handhavingsplicht. Dit is echter lastig te bewijzen. Je moet aantonen dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld (of nagelaten) en dat jij daardoor concrete schade hebt geleden. Raadpleeg een advocaat voor de haalbaarheid van jouw specifieke situatie.
**Wat is het verschil tussen gedogen en niet handhaven?**
Gedogen is een bewuste keuze van de overheid om tijdelijk niet te handhaven, bijvoorbeeld omdat legalisatie op korte termijn mogelijk is. Niet handhaven kan ook gebeuren door nalatigheid of onwetendheid. Bij gedogen is er sprake van een actieve afweging en motivering, terwijl bij niet handhaven vaak een fout of verzuim speelt. Gedogen mag alleen in uitzonderlijke gevallen.
**Hoe weet ik of mijn situatie onder de beginselplicht tot handhaving valt?**
De beginselplicht geldt voor alle overtredingen van wettelijke voorschriften waarvoor een bestuursorgaan (zoals de gemeente) bevoegd is om te handhaven. Dit geldt bijvoorbeeld voor bouw- en milieuovertredingen, maar ook voor overtredingen van lokale verordeningen. Twijfel je? Vraag dan bij het betreffende bestuursorgaan na of jouw situatie onder hun handhavingsbevoegdheid valt.
**Kan een handhavingsverzoek ook anoniem worden ingediend?**
Een handhavingsverzoek kan in principe niet anoniem worden ingediend. De gemeente moet kunnen controleren wie het verzoek indient en of je belanghebbende bent. Wel kun je vragen om je persoonsgegevens vertrouwelijk te behandelen. Bij ernstige bedreigingen of intimidatie kan de gemeente soms een uitzondering maken, maar dit is niet standaard.
### TL;DR
De overheid heeft een beginselplicht om overtredingen te handhaven, tenzij er concrete plannen zijn voor legalisatie of handhaving onevenredig zou zijn. Burgers kunnen een handhavingsverzoek indienen, maar de overheid beslist uiteindelijk of handhaving nodig is. Tegen een afwijzing kun je bezwaar maken en eventueel naar de rechter stappen.
### Key Takeaways
- De overheid moet in principe optreden tegen overtredingen (beginselplicht tot handhaving).
- Uitzonderingen zijn mogelijk bij concreet zicht op legalisatie of bijzondere omstandigheden.
- Burgers kunnen een handhavingsverzoek indienen en bezwaar maken tegen een afwijzing.
- De gemeente heeft acht weken (plus eventuele verlenging) om te beslissen op een verzoek.
- Gedogen mag alleen in uitzonderlijke gevallen en moet goed gemotiveerd worden.