In ernstige situaties kan het ouderlijk gezag worden beëindigd door de rechter. Dit is een ingrijpende maatregel die alleen wordt genomen als het in het belang van het kind is.
Wanneer beëindiging gezag?
De rechter kan het gezag beëindigen als:
- De ouder het kind ernstig verwaarloost of mishandelt
- De ouder ongeschikt of onmachtig is het gezag uit te oefenen
- Het kind ernstig in zijn ontwikkeling wordt bedreigd
- Een ondertoezichtstelling (OTS) niet voldoende werkt
Verschil met schorsing en ontzetting
| Maatregel | Kenmerken |
|---|
| Schorsing | Tijdelijk, tijdens onderzoek of procedure |
| Beëindiging | Definitief, op verzoek Raad/officier |
| Ontheffing (oud) | Sinds 2015 vervangen door beëindiging |
| Ontzetting (oud) | Sinds 2015 vervangen door beëindiging |
Wie kan beëindiging verzoeken?
- De Raad voor de Kinderbescherming
- Het Openbaar Ministerie (officier van justitie)
- De gecertificeerde instelling (jeugdbescherming)
Een ouder of familielid kan niet zelf beëindiging verzoeken, maar kan wel een melding doen bij de Raad.
Procedure
- Raad voor de Kinderbescherming doet onderzoek
- Verzoekschrift bij de rechtbank
- Rechter hoort alle betrokkenen, ook het kind
- Rechter benoemt een voogd (meestal gecertificeerde instelling)
- Uitspraak wordt ingeschreven in gezagsregister
Gevolgen
Na beëindiging van het gezag:
- Ouder is geen wettelijk vertegenwoordiger meer
- Voogd neemt alle beslissingen over het kind
- Ouder behoudt in principe recht op omgang
- Ouder behoudt onderhoudsplicht
Kan het gezag worden hersteld na beëindiging?
In theorie kan een ouder na verloop van tijd herstel van het gezag verzoeken. In de praktijk gebeurt dit zelden en alleen als de omstandigheden sterk zijn verbeterd en het in het belang van het kind is.
Wat is het verschil met uithuisplaatsing?
Bij uithuisplaatsing blijft de ouder gezaghebbend maar woont het kind elders. Bij beëindiging gezag verliest de ouder het gezag en komt dit bij een voogd. Uithuisplaatsing is een minder ingrijpende maatregel.
Heb ik nog recht op contact met mijn kind?
Ook na beëindiging van het gezag heeft u in principe recht op omgang met uw kind. De rechter of de voogd kan dit wel beperken als dat in het belang van het kind is.
## Veelgestelde vragen
**Hoe lang duurt de procedure voor beëindiging van het ouderlijk gezag?**
De procedure duurt meestal enkele maanden, afhankelijk van de complexiteit van de zaak. Eerst doet de Raad voor de Kinderbescherming onderzoek (4-12 weken). Daarna volgt een zitting bij de rechtbank, waar alle betrokkenen worden gehoord. De rechter doet binnen enkele weken uitspraak. In spoedgevallen kan de procedure versneld worden. Het is belangrijk om juridische bijstand te regelen, bijvoorbeeld via een advocaat gespecialiseerd in familierecht.
**Kan ik bezwaar maken tegen een beslissing tot beëindiging van het gezag?**
Ja, u kunt in hoger beroep gaan tegen de beslissing van de rechtbank. Dit moet binnen drie maanden na de uitspraak gebeuren. Een advocaat kan u helpen met het indienen van het beroepschrift. Tijdens de beroepsprocedure blijft de beëindiging van het gezag van kracht. Het gerechtshof bekijkt de zaak opnieuw en kan de beslissing van de rechtbank bevestigen, wijzigen of vernietigen.
**Wat zijn de kosten van een procedure voor beëindiging van het ouderlijk gezag?**
De kosten variëren, maar de procedure wordt meestal gestart door de Raad voor de Kinderbescherming of het Openbaar Ministerie, waardoor u geen griffierechten betaalt. Wel kunnen er kosten zijn voor een advocaat (indien u die inschakelt). In sommige gevallen komt u in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand (toevoeging). Vraag hiernaar bij de Raad voor Rechtsbijstand of uw advocaat.
**Hoe kan ik het gezag terugkrijgen na beëindiging?**
Herstel van het gezag is mogelijk, maar moeilijk. U moet aantonen dat de omstandigheden die tot de beëindiging leidden, zijn verbeterd en dat herstel in het belang van het kind is. Dit verzoek doet u via een advocaat bij de rechtbank. De rechter zal opnieuw alle betrokkenen horen, waaronder het kind en de voogd. In de praktijk wordt herstel zelden toegekend.
**Wat gebeurt er met mijn kind als het gezag wordt beëindigd?**
Uw kind komt onder voogdij te staan, meestal van een gecertificeerde instelling (jeugdbescherming). Deze voogd neemt alle belangrijke beslissingen over het kind, zoals medische zorg, schoolkeuze en woonplaats. U verliest het wettelijk vertegenwoordigerschap, maar behoudt in principe recht op omgang en blijft onderhoudsplichtig. Het kind kan tijdelijk of permanent bij een pleeggezin of instelling wonen.
**Kan ik mijn kind nog zien na beëindiging van het gezag?**
Ja, in principe behoudt u recht op omgang met uw kind, tenzij de rechter of voogd dit beperkt of verbiedt in het belang van het kind. De voogd bepaalt vaak de praktische invulling, zoals frequentie en locatie van de omgang. Het is belangrijk om samen te werken met de voogd en eventuele afspraken schriftelijk vast te leggen. Bij conflicten kunt u de rechter inschakelen.
**Wat is het verschil tussen een ondertoezichtstelling (OTS) en beëindiging van het gezag?**
Een OTS is een minder ingrijpende maatregel waarbij u het gezag behoudt, maar onder toezicht van een gezinsvoogd staat. Bij beëindiging verliest u het gezag volledig en komt dit bij een voogd. Een OTS wordt vaak eerst ingezet om de situatie te verbeteren. Als dit niet lukt, kan de rechter overgaan tot beëindiging van het gezag, wat definitief is.
### TL;DR
Beëindiging van het ouderlijk gezag is een ingrijpende, definitieve maatregel die alleen wordt genomen bij ernstige verwaarlozing, mishandeling of bedreiging van het kind. De procedure wordt gestart door de Raad voor de Kinderbescherming of het OM, en u behoudt in principe recht op omgang. Herstel van het gezag is mogelijk, maar zeldzaam.
### Key Takeaways
- Beëindiging van het gezag gebeurt alleen in ernstige situaties en is definitief, tenzij herstel wordt verzocht en toegekend.
- De procedure wordt in gang gezet door de Raad voor de Kinderbescherming, het OM of een gecertificeerde instelling – ouders kunnen dit niet zelf verzoeken.
- U verliest het wettelijk vertegenwoordigerschap, maar behoudt in principe recht op omgang en blijft onderhoudsplichtig.
- Een voogd (meestal een jeugdbeschermingsinstelling) neemt alle beslissingen over het kind na beëindiging van het gezag.
- Herstel van het gezag is mogelijk, maar wordt alleen toegekend als de situatie aantoonbaar is verbeterd en het in het belang van het kind is.