De algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb) zijn regels waaraan de overheid zich moet houden. Schending ervan kan leiden tot vernietiging van een besluit.
Wat zijn de abbb?
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn ongeschreven regels die de overheid moet naleven bij het nemen van besluiten. Ze zijn deels gecodificeerd in de Awb.
Belangrijkste beginselen
| Beginsel | Betekenis |
|---|
| Zorgvuldigheidsbeginsel | Zorgvuldig onderzoek en voorbereiding |
| Motiveringsbeginsel | Besluit moet goed gemotiveerd zijn |
| [Evenredigheidsbeginsel](https://rechtshulptilburg.nl/encyclopedie/evenredigheidsbeginsel-voorschriften) | Maatregel moet in verhouding staan tot doel |
| Gelijkheidsbeginsel | Gelijke gevallen gelijk behandelen |
| Vertrouwensbeginsel | Gewekt vertrouwen honoreren |
| Rechtszekerheidsbeginsel | Burgers moeten kunnen vertrouwen op besluiten |
| Fair play beginsel | Eerlijk en open handelen |
Toepassing in bezwaar en beroep
Je kunt je in bezwaar en beroep beroepen op de abbb:
- 'Het besluit is onzorgvuldig voorbereid'
- 'De motivering is onvoldoende'
- 'Mijn geval is ongelijk behandeld'
- 'Ik mocht vertrouwen op de toezegging'
Gevolg van schending
Als het bestuursorgaan een beginsel schendt, kan de rechter het besluit vernietigen. Het bestuursorgaan moet dan een nieuw, correct besluit nemen.
Veelgestelde vragen
Kan ik me altijd beroepen op het vertrouwensbeginsel?
Niet altijd. Er moet sprake zijn van een concrete, ondubbelzinnige toezegging door een bevoegde functionaris.
Hoe toon ik schending van het gelijkheidsbeginsel aan?
Je moet concrete gevallen noemen die gelijk zijn aan jouw situatie maar anders zijn behandeld.
Staan de beginselen in de wet?
Deels. Sommige zijn gecodificeerd in de Awb (zoals motivering en zorgvuldigheid), andere zijn ongeschreven.
## Veelgestelde vragen
**Wanneer kan ik een besluit van de overheid aanvechten op basis van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur?**
Je kunt een besluit aanvechten als je kunt aantonen dat de overheid een of meerdere abbb heeft geschonden, bijvoorbeeld door onzorgvuldig onderzoek, gebrekkige motivering of ongelijke behandeling. Dit doe je via een bezwaarschrift of beroepsprocedure bij de bestuursrechter. Zorg voor concrete bewijzen, zoals documenten of vergelijkbare gevallen, om je standpunt te onderbouwen.
**Wat is het verschil tussen het zorgvuldigheidsbeginsel en het motiveringsbeginsel?**
Het zorgvuldigheidsbeginsel verplicht de overheid om een besluit goed voor te bereiden, bijvoorbeeld door onderzoek te doen of adviezen in te winnen. Het motiveringsbeginsel eist dat de overheid duidelijk uitlegt waarom een besluit is genomen. Een besluit kan zorgvuldig zijn voorbereid, maar als de motivering ontbreekt of onduidelijk is, is het alsnog onrechtmatig.
**Hoe werkt het evenredigheidsbeginsel in de praktijk?**
Het evenredigheidsbeginsel betekent dat een maatregel niet zwaarder mag zijn dan nodig om het doel te bereiken. Bijvoorbeeld: als je een kleine overtreding hebt begaan, mag de overheid geen zware sanctie opleggen. In bezwaar of beroep kun je betogen dat een lichtere maatregel volstond, zoals een waarschuwing in plaats van een boete.
**Kan de overheid een besluit intrekken als ik me beroep op het vertrouwensbeginsel?**
Ja, maar alleen als er sprake is van een duidelijke toezegging door een bevoegde ambtenaar waar jij redelijkerwijs op mocht vertrouwen. Bijvoorbeeld: als een gemeenteambtenaar mondeling toezegt dat je een vergunning krijgt, maar later wordt die geweigerd. Bewijs de toezegging met e-mails, brieven of getuigenverklaringen.
**Wat moet ik doen als ik denk dat mijn zaak ongelijk is behandeld?**
Vergelijk je situatie met vergelijkbare gevallen en verzamel bewijs, zoals besluiten van anderen in dezelfde situatie. Dien een bezwaarschrift in bij het bestuursorgaan en wijs op het gelijkheidsbeginsel. Als het bezwaar wordt afgewezen, kun je in beroep gaan bij de bestuursrechter en de vergelijkbare gevallen als bewijs aanleveren.
**Hoe lang duurt het voordat een rechter een besluit vernietigt wegens schending van de abbb?**
De duur verschilt per zaak, maar reken op enkele maanden tot meer dan een jaar. Eerst dien je bezwaar in (6-12 weken), daarna eventueel beroep bij de rechtbank (6-12 maanden). In spoedeisende zaken kun je een voorlopige voorziening vragen, waarbij de rechter binnen enkele weken een uitspraak doet.
**Kan ik schadevergoeding krijgen als de overheid een abbb schendt?**
Ja, maar alleen als je daadwerkelijk schade hebt geleden door het onrechtmatige besluit. Je moet aantonen dat de schade direct het gevolg is van de schending. Dit doe je via een aparte procedure bij de burgerlijke rechter, nadat het besluit is vernietigd of als de overheid nalatig is geweest.
### TL;DR
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb) zijn regels waar de overheid zich aan moet houden bij besluiten. Schending kan leiden tot vernietiging van het besluit. Belangrijke beginselen zijn zorgvuldigheid, motivering, gelijkheid en evenredigheid. Burgers kunnen zich hierop beroepen in bezwaar of beroep.
### Key Takeaways
- De abbb zijn zowel geschreven (Awb) als ongeschreven regels die de overheid moet naleven.
- Schending van een abbb kan leiden tot vernietiging van een besluit door de rechter.
- Je kunt je in bezwaar of beroep beroepen op beginselen zoals zorgvuldigheid, motivering en gelijkheid.
- Het vertrouwensbeginsel geldt alleen bij concrete toezeggingen van bevoegde functionarissen.
- Voor schadevergoeding moet je aantonen dat de schending directe schade heeft veroorzaakt.